Inbreng Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg op het  ‘Uitvoeringsprogramma Duurzaam’ (gemeente Leidschendam-Voorburg)

Geacht College en Raad,

Graag geven we u als Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg onze inbreng mee op het concept-Uitvoeringsprogramma Duurzaam, dat voorligt aan de raad In uw concept-Uitvoeringsprogramma geeft u aan prijs te stellen op input vanuit stakeholders en inwoners. Met deze input wilt u vervolgens het definitieve uitvoeringsprogramma 2019-2022 opstellen. Graag denken wij met u mee over een goede invulling van de duurzaamheidsambitie van Leidschendam-Voorburg.

Om tot een goede inbreng te komen heeft de Stichting Duurzaam op 27 mei j.l. een bijeenkomst georganiseerd binnen ons eigen netwerk om de reacties en suggesties van betrokken inwoners en organisaties mee te nemen. Bij deze bijeenkomst was – naast Stadstuin Rusthout, de Fietsersbond, inwonerscollectief Voorburg-west en een aantal inwoners – ook een aantal Raadsleden aanwezig. Wij stelden deze aanwezigheid zeer op prijs.

Hieronder vindt u onze inbreng en onze suggesties voor het versterken van de duurzaamheidsambitie van Leidschendam-Voorburg.

Algemeen

Allereerst geven we u mee dat er binnen onze stichting en de deelnemers aan deze bijeenkomst veel waardering is voor het initiatief om met een uitvoeringsprogramma voor het duurzaamheidsbeleid te komen. Er is immers een Duurzaamheidsprogramma, er is budget, er zijn mensen binnen de gemeente mee aan de slag. Maar het komt uiteindelijk wel op de uitvoering aan.

Waar we ook veel waardering voor hebben is de interactieve manier waarop u tot een uitvoeringsprogramma wilt komen. We hopen op veel input van stakeholders en inwoners op dit programma. Om maar in beeldspraak te blijven: ‘Verduursamen, het woord zegt het al”.

Wat inwoners ons meegaven was dat geïnteresseerde inwoners vaak niet weten waar ze terecht kunnen. Er is geen algemeen informatie- en adviespunt bij de gemeente over duurzaamheid. Een contactpersoon, een goed bereikbaar emailadres zou helpen om inwoners snel hun weg te laten vinden naar wat er op duurzaamheidsgebied in onze gemeente gebeurt en waar men informatie over een eigen bijdrage kan krijgen. We hebben er overigens geen bezwaar tegen als u onze stichting op uw website noemt om naar toe door te verwijzen. Naar de website van Milieu Centraal wordt op uw site al doorverwezen, lokaal zouden wij heel goed deze rol kunnen vervullen.

Energie

Hier willen we als eerste aandacht vragen voor de verschillende positie waarin bewoners van huurwoningen maar ook eigenaren van woningen met een VVE zich bevinden ten opzichte van eigenaren van zelfstandige woningen. Eigenaren hebben veel meer mogelijkheden tot hun beschikking om zelf hun woning te verduurzamen. Huurders hebben dat niet en kunnen zich dat vaak ook financieel niet veroorloven. Indien er een VVE is, vraagt een investering in duurzaamheid veel tijd en geduld, en een goede verstandhouding tussen de VVE-eigenaren. De Stichting Duurzaam roept u op de woningcorporaties te stimuleren dan wel te verplichten te investeren in duurzaamheid. Een duurzaamheidsconvenant met de woningcorporaties zou een goede stap zijn hiertoe te komen.

Voor VVE’s is meer specifieke informatie nodig hoe men gezamenlijk kan investeren in een duurzame(r) woning. Een collectieve aanschaf van zonnepanelen is een mooi voorbeeld. Maar niet altijd even makkelijk te realiseren als je met meerdere eigenaren tot besluitvorming, aanschaf en onderhoud moet komen. Gerichte adviezen over gezamenlijke mogelijkheden, subsidieregelingen, maar ook over de te doorlopen stappen om daartoe te komen, zijn zeer welkom.

Bij duurzame energie wordt nog te vaak alleen aan isolatie gedacht en aan zonne-energie. Er zijn echter veel meer mogelijkheden om je huis te verduurzamen, zoals bijvoorbeeld via warmtepompen, geothermie etc. Zo kregen wij al een vraag naar informatie over mogelijkheden van een centrale wijk-warmtepomp. Ook kan gekeken worden naar overcapaciteit op gebouwen in de omgeving, zoals bijvoorbeeld de Mall of the Netherlands. Hoe kan deze warmtecapaciteit benut worden voor de omgeving? Er zijn ook bewoners die gezamenlijk willen investeren in zonne-energie, ook als ze geen eigen dak hebben. Dat is echt de moeite waard. Stimuleer deze coöperaties, zoals Zon op LV, en denk creatief mee. Nu ervaart men soms eerder tegenwerking dan meewerking. Dat moet anders!

Tenslotte vragen wij uw aandacht voor diverse participatie-initiatieven in onze wijken. Inwoners van een aantal wijken zijn al bezig met elkaar te kijken naar het verduurzamen van hun woning. Deze ‘wijkcooperaties’ moeten nu allemaal zelf het wiel uitvinden. Een centraal aanspreekpunt bij de gemeente, een website verwijzing naar initatieven die er al zijn, gezamenlijke subsidie-aanvragen, het zou helpen om deze actieve inwoners te helpen bij het verduurzamen. Ook de Stichting Duurzaam wil hierin best een rol vervullen, door wijken met elkaar in contact te brengen. Aangezien wij geen subsidie van de gemeente krijgen, zouden we hiervoor wel een kleine vergoeding vragen.

Concrete aanbevelingen op het thema energie:

• Meer aandacht voor  huurders en voor VVE’s bij het verduurzamen van hun woning
• Sluit een duurzaamheidsconvenant met de woningcorporaties
• Geef meer aandacht aan andere vormen van duurzame energie, zoals bodemenergie
• Geef gerichte ondersteuning aan wijkcooperaties en bewonerscooperaties door een centraal loket en door gezamenlijke subsidie-aanvragen mogelijk te maken. Vereenvoudig subsidie-aanvragen!

Duurzaam Verkeer en Mobiliteit

Het aandeel elektrische auto’s neemt heel snel toe. De gemeente investeert in laadpalen en biedt mogelijkheid van eigen laadpaal voor de deur. Als het aandeel elektrische auto’s echter nog meer toeneemt, komen we echt in de knel met beschikbare parkeerplaatsen. Een laadpaal-parkeerplek staat de meeste uren van de dag leeg. Het is verstandiger om te investeren in een laadpalen-parkeerplein waar iedereen zijn auto dichtbij huis kan opladen. Bijvoorbeeld door hierover afspraken te maken met de winkelcentra over de parkeerterreinen. Daarnaast blijken de publieke laadpalen in onze gemeente verschillende tarieven te hanteren. Dat kan tot wel 50% verschil uitmaken. Waarom geen uniform tarief voor het opladen van je auto?
Een creatieve suggestie die wij meekregen was het inbouwen van een laadmogelijkheid in/aan lantaarnpalen.

Duurzame mobiliteit betekent minder auto en meer fietsen, OV en lopen. De fietspaden in onze gemeente zijn redelijk op orde, al zijn er nog wel wat knelpunten bij grote kruispunten en bij scholen. Er is veel vraag naar meer overkapte stalruimte voor fietsen bij woningen, vooral flat- en portiekwoningen. Nu zie je mensen vaak hun fiets de trappen opslepen, omdat deze buiten niet veilig en niet droog kan staan.

Veel kritiek is er op het openbaar vervoer in onze gemeente. Er zijn geen goede busverbindingen van en naar de stations. Er is bijv. geen bus van Voorburg naar station Mariahoeve. Aan de buitenkant van onze gemeente is vaak helemaal geen openbaar vervoer.  Meer inzet van regiobusjes kan hier een oplossing zijn. Dat heeft buslijn 47 in Leidschendam wel bewezen. Kan gemeente helpen om dit van de grond te krijgen?

Tenslotte het terugdringen van het autoverkeer. Dit zou tenminste moeten rondom de scholen in onze gemeente. Een parkeerverbod in de nabijheid van scholen en goede bereikbaarheid met de fiets zou helpen om meer kinderen met de fiets of lopend naar school te laten komen. In onze gemeente zijn de afstanden van en naar school echt makkelijk per fiets af te leggen. Om het autobezit terug te dringen zou onze gemeente het gebruik van deelauto’s moeten stimuleren. Zeker bij wijken waar nauwelijks parkeergelegenheid is. Bijvoorbeeld door het aanbieden van een gratis parkeerontheffing voor mensen die gebruik maken van een deelauto. Ook zijn er tegenwoordig Snappcars. Een variant op de Swap-fietsen.  onderzoeken/stimuleren.

Concrete aanbevelingen op het thema Duurzame Mobiliteit en Vervoer:

• Creeer centrale oplaadplekken voor elektrische auto’s en beperk het uitgeven van eigen oplaad-parkeerplaatsen en wees creatief bij het vinden van nieuwe oplaadmogelijkheden, zoals bijvoorbeeld in/aan lantaarnpalen
• Kom tot een uniform oplaad-tarief bij de publieke laadpalen
• Biedt meer overkapte fietsen-stalruimte aan bij flats en portiekwoningen
• Neem in samenwerking met WoeJ en/of SenW meer regiobusjes inclusief chauffeurs in gebruik, benut hiervoor bijvoorbeeld de schoolbusjes, die rest van de dag stilstaan.
• Verbiedt autoparkeren rondom scholen en beloon het brengen en halen per fiets of lopend.
• Zoek mogelijkheden voor meer deelauto’s in onze gemeente, in elk geval in ‘krappe’ wijken.

Vergroening

Leidschendam-Voorburg is een groene gemeente. Maar het is wel ‘aangeharkt’ groen. Er mag meer aandacht komen voor wilde bloemen en planten, ook om de insectenpopulatie weer op peil te brengen. Milieuvriendelijke oevers zijn niet alleen mooi om te zien, ze vormen ook een schuilplek voor vogels en dieren. In het kader van de de natuurregelgeving vallen groene routes onder de Ecologische Hoofdstructuur en moeten zij een doorgaande route voor dieren en vogels zijn. Dat is het nu niet. Dat leidt ertoe dat bijvoorbeeld Den Haag de Haagse kant van de Trekvlietsloot wel als ecologisch gebied laat ‘verwilderen’, maar de Voorburgse overkant (Corbulokade/Overburgkade) een netjes aangeharkt plantsoen is. Het Groenstructuurplan wijst wel de groene zones aan in onze gemeente, maar benoemt deze niet als ecologische hoofdstructuur. Het Groenstructuurplan dateert overigens al van 2010, tijd voor herijking?

Bomen zijn waardevol in onze gemeente maar bovendien nodig als groene longen voor onze verstedelijkte gemeente, en als CO2-opnemer. Toch worden bomen in onze gemeente te gemakkelijk gekapt. Vaak is er wel een terugplant-plicht, maar een dun twijgje terugplanten voor een mooie oude maar gekapte boom vinden wij geen goede invulling van de duurzaamheidsambitie.

Tenslotte het belang van groen voor klimaatadaptatie. Ons klimaat verandert, en dat uit zich in heftiger weertypes. De regenbuien kunnen fors zijn en omdat zoveel grond bebouwd is, kan het regenwater niet wegstromen de grond in. Dat leidt tot overstort van rioleringen. Aan de andere kant kan onze grond verdrogen omdat het geen water kan opnemen. De gemeente heeft reeds een succesvolle actie “Steenbreek” uitgevoerd, waarbij inwoners bij inleveren van een tuintegel een plantje terugkregen. Die actie zou elk voorjaar herhaald moeten worden. Liefst in combinatie met stimulering van het gebruik van een regenton, om ook in eigen tuin de regenbuien niet ons riool te laten overstromen. Er zijn nog veel meer klimaatmaatregelen, die inwoners makkelijk kunnen nemen, als zij hierover goede informatie krijgen. Ook de gemeente zelf kan wat doen. Vanuit het rijk moeten gemeenten een gemeentelijke stress-test uitvoeren: hoe zijn gemeenten voorbereid op klimaatverandering? We roepen Leidschendam-Voorburg op hiervoor snel een aanvraag in te dienen en op basis van de uitkomst ervan een gericht actieplan klimaatadaptatie op te stellen. Hiervoor komt waarschijnlijk ook subsidie vanuit het rijk beschikbaar. Werk hierin nauw samen met onze waterschappen!

Concrete aanbevelingen op het thema Vergroening:

• Breng in kaart welke groene zones onder de Ecologische Hoofdstructuur vallen, en zorg dat deze daaraan voldoen. Stimuleer milieuvriendelijke oevers en plant in onze gemeente alleen nog planten die bijen en andere insecten aantrekken
• Scherp de voorwaarden voor bomenkap aan. Herplant moet altijd verplicht zijn en moet van ongeveer dezelfde omvang zijn
• Doe een gemeentelijke stress-test om te zien in hoever wij zijn voorbereid op klimaatverandering. Kom op basis van de uitkomsten met een Actieplan Klimaatadaptatie

Afvalbeleid

Afval bestaat eigenlijk nauwelijks, we hebben het over het gebruik van grondstoffen. Die zijn waardevol en moeten zoveel mogelijk hergebruikt worden. De aarde kan niet oneindig deze grondstoffen blijven produceren! Het Omgekeerd Inzamelen is stopgezet, maar veel inwoners waren plastic gaan scheiden en doen dat nog steeds. Maar de toegezegde bijplaatsing van containers hiervoor is ook stopgezet. Het scheiden van plastic, kunstof, glas, papier en GFT bespaart geld maar bovenal het milieu. Meer afvalcontainers op loopafstand, en meer GFT-containers bij hoogbouw helpt hierbij enorm. De eerste GFT-containers bij hoogbouw laten zien dat hier goed gebruik van wordt gemaakt en dat er weinig vermenging plaatsvindt. Ga hiermee door dus!

Wat wij meekregen was dat er behoefte is aan een vaste grofvuil-dag, inclusief de route van de kringloopwagen. Er worden nog veel bruikbare spullen weggegooid, die best een tweede leven kunnen hebben. Samenwerking met de kringloopwinkels helpt hierin.

Daarnaast nuttigen we veel fast food en vaak wordt het afval onderweg weggegooid. Meer prullenbakken langs de grote routes en bijvoorbeeld blikvangers bij kruispunten en OV-haltes kan helpen om dit afval terug te dringen.

Tenslotte educatie: laat kinderen de waarde van grondstoffen zien, en laat zien wat plastic in de natuur doet met vogels en andere dieren. Maak hen bewust dat je afval met hetzelfde gemak in de afvalbak gooit.

Concrete aanbevelingen op het thema Afval:

• Blijf afvalscheiding stimuleren, het gaat om grondstoffen en die zijn eindig. Zorg voor meer PMD-containers, en vergroot het aantal GFT-containers bij hoogbouw
• Stimuleer hergebruik van goederen, door een vaste grofvuil-ophaaldag en samenwerking met kringloopbedrijven
• Zorg voor meer afvalbakken bij winkelcentra, langs wegen en bij scholen. Denk ook aan ‘blikvangers’ en andere creatieve afvalopruimers.
• Start samen met Avalex een educatieprogramma voor kinderen over afval en grondstoffen.

Luchtkwaliteit

In onze gemeente wordt bijna overal aan de luchtkwaliteitsnormen voldaan. Maar dat zegt niet alles. Het gaat hier om jaargemiddelde normen, waar je ook nog eens een tig-tal dagen overheen mag. De luchtkwaliteit is vooral slecht op bepaalde plekken en bepaalde momenten. Denk aan drukke kruispunten met remmend en optrekkend verkeer. Aan hoogbouwwijken waar luchtverontreiniging op warme dagen blijft hangen. Veel luchtkwaliteitsbeleid is landelijk beleid. Maar de lokale knelpunten zijn wel lokaal aan te pakken. Door als gemeente het goede voorbeeld te geven. Maak het gehele gemeentelijke wagenpark elektrisch. Stel verkeerslichten beter af om optrekken/afremmen te voorkomen. En stimuleer het fietsen, door verkeerslichten voor fietsers gunstiger af te stellen. Nu sta je als fietser vaak veel langer te wachten dan als automobilist.

Ook BBQ’s en open haarden zorgen voor luchtvervuiling. Het is slecht voor de luchtkwaliteit en veel mensen in de omgeving hebben er last van of zijn er allergisch voor. Maak mensen daar bewust van!

Er is een particulier initiatief om met luchtmeetapparaatjes aan je huis de luchtkwaliteit in je straat te meten. Daarmee verbeter je de luchtkwaliteit niet, maar je vergroot wel het bewustzijn. Stimuleer dit door meer meetapparaatjes beschikbaar te stellen en zorg voor een centraal meldpunt waar alle gegevens verzameld worden. Kom op basis hiervan met een knelpunten-top10 om deze knelpunten aan te pakken.

In straten met veel verkeer is de luchtkwaliteit slechter. Met goed ingerichte eenrichtingszones kun je doorstroming verbeteren en automobiliteit ontmoedigen. Goed voor de luchtkwaliteit en goed voor de buurt.

Concrete aanbevelingen op het thema Luchtkwaliteit:

• Zorg voor goede doorstroming en afstelling verkeerslichten, zodat het optrekken en afruimen wordt verminderd. Stimuleer het fietsgebruik en geef fietsers voordeel bij verkeerslichten en kruispunten.
• Maak het hele gemeentelijk wagenpark elektrisch
• Stimuleer het zelf meten van luchtkwaliteit door inwoners, en verzamel alle gegevens centraal
• Maak op basis daarvan een knelpunten-Top10 en pak lokale knelpunten met lokaal beleid aan. Betrek inwoners hierbij, maar ook bedrijven en winkels.
• Zorg voor goede informatie over het gebruik van BBQ en open haard.

Financiën

Onze gemeente stelt een goed budget beschikbaar voor duurzaamheidsmaatregelen. Maar ze moeten wel van de grond komen. Vaak zijn subsidieregelingen binnen een paar weken al uitgeput, óf zo ingewikkeld dat ze niet uitgeput worden omdat niemand erin slaagt een aanvraag toegewezen te krijgen. Helpt inwoners deze formulieren in te vullen, met een digitale invulhulp, en met invulhulp bijvoorbeeld op het gemeentehuis.

Veel budget wordt nu beschikbaar gesteld via deze subsidies. Maar de gemeente moet ook eigen maatregelen nemen. Met een goede website, informatieloketten, subsidiehulp. Met het verduurzamen van het wagenpark. Daarvoor zijn geen vergunninge nodig, daarmee kan men gelijk beginnen, niet met één auto ombouwen, maar binnen 2 jaar alle auto’s omgebouwd of overgestapt op elektrische scooters. Investeer ook in de aanleg van zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen. Investeer in lokale luchtkwaliteitsmaatregelen. Dat kost allemaal geld. Maar dat budget is er. Niets mag onze gemeente ervan weerhouden dat geld hiervoor snel en goed in te zetten.

Concrete aanbevelingen op het thema Financien:

• Verruim en vereenvoudig subsidieregelingen en aanvraagprocedures, en biedt invulhulp
• Start met het nemen van eigen maatregelen, zoals vergroening wagenpark
• Investeer in de aanleg van zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen
• Investeer in luchtkwaliteit, door aanschaf luchtmeetapparaatjes en centrale monitoring.
• Maar bovenal: begin met het besteden van het beschikbare budget. Dit geld mag je nooit overhouden aan het eind van het jaar!

Wat missen we nog?

Dit duurzaamheidsprogramma bevat veel thema’s, maar toch mist de Stichting Duurzaam nog een belangrijk thema, at ons inziens in deze nota niet mogen ontbreken. Dat is het thema Voedsel en Voedselverspilling. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat ons voedsel niet duurzaam wordt geproduceerd. En daarnaast blijken we jaarlijks per persoon 40 kilo eten weggooien. Er zijn al veel initiatieven om dit tegen te gaan, waarbij onze gemeente zich kan aansluiten. Zoals NoFoodWasted, Toogoodtogo etc.  In samenwerking met restaurants en de Voedselbank kan ook het weggooien van voedsel worden teruggedrongen.

Daarnaast kunnen inwoners bewust worden gemaakt hoe je voedsel duurzamer kunt produceren en bereiden. Kookworkshops over duurzaam koken, koken met minder vlees. Eigen groenten telen, eten naar het seizoen. De Stichting Duurzaam zou hier graag samen met de gemeente een aantal initiatieven voor willen ontwikkelen. Wij roepen de gemeente op dit thema toe te voegen en hierop samen met ons en onze inwoners en bedrijven actie op te gaan ondernemen!

Tenslotte

Met deze inbreng geeft de Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg u een aantal aanbevelingen mee om het Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid nóg uitvoeringsgerichter te maken. Het programma is een goed begin, maar er kan echt meer in onze gemeente, en het kan ook sneller. Veel inwoners voelen zich maatschappelijk betrokken en willen met ons meedoen. Het kan toch niet zo zijn dat inwoners de gemeente tot actie moeten oproepen, in plaats van andersom. Er zijn al veel initiatieven in wijken, met inwonerscooperaties, ondernemers die duurzaam willen zijn, en scholen en organisaties die aan de slag willen. Educatie en bewustwording moet dan ook een belangrijk onderdeel zijn van het uitvoeringsprogramma.

Ons rest slechts één ding, en dat is een dringende oproep aan u doen om deze aanbevelingen serieus te nemen en op te pakken. Wij nodigen de wethouders en de Raadsleden uit om met ons hierover in gesprek te gaan. En op deze manier een gezamenlijk duurzaamheidsbewustwordingsplan op te stellen. Wij dagen u uit!